«…και δεν μπορούσε μια φορά να μαρτυρήση ακόμα…»

 

Το σημερινό μας αφιέρωμα στην εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821 είναι έμμετρο. Ένα συγκλονιστικό ποίημα του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη περιγράφει πώς οι νεκροί ήρωες της Επανάστασης υποδέχθηκαν...

... στον κάτω κόσμο τον Αθανάσιο Διάκο, όταν το σκήνωμά του εναποτέθηκε στη γη.
Ο ποιητής «ζωντανεύει» γνωστούς και άγνωστους ήρωες, απ’ όσους είχαν πέσει στο καθήκον μέχρι εκείνη τη στιγμή, περιγράφοντας λιτά αλλά με τον δυναμισμό που χαρακτηρίζει τον στίχο του, τα γνωρίσματα του καθενός. Ένας ελάχιστος φόρος τιμής του iliatora.gr προς όλους τους ανώνυμους και επώνυμους αγωνιστές που θυσιάστηκαν για να είμαστε εμείς σήμερα ελεύθεροι, μια σπονδή ευγνωμοσύνης και αναγνώρισης της θυσίας τους, αλλά και μια έκφραση τιμής στο έργο ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές.

Το απόσπασμα είναι από το έργο του Βαλαωρίτη «Ενας Ρομαντικός» (Ασμα Τέταρτον, Αποκάλυψις).
...
Σ' αυτόν τον λάκκο αποβραδύς θαμμένος είν' ο Διάκος,
τ' αστροπελέκι του βουνού σβυέται σ' αυτό το μνήμα.
Xαρούμενο στ' αρπάγια του τον έχει το σφαλάγγι
και του βυζαίνει την ψυχή. Ξερές παλαμονίδες
του στρώνει μέσα στη σπηλιά και τόνε ρίχνει επάνω.
Mε δαγκανάρια, με σχοινί τα χέρια ξεκλειδόνει
και τα φορτόνει σίδερα, του δένει τα ποδάρια,
χαλκά του σφίγγει στο λαιμό. Tα στήθια του πλακόνει
μ' ένα αγκωνάρι κοφτερό. Tα σερπετά μαυλίζει
και τα τινάζει επάνω του... Ύστερα, διπλοπόδι,
τα παραμόνευε ο φονιάς μην αποκοιμηθούνε
κι αφήσουν ατελείωτο το νυχτοκάματό τους.

Aκοίμητο, αγρυπνούσ' εκεί και του Θεού το μάτι.

Xιλιάδες ήρθανε με μιας τριγύρω στο Θανάση
ψυχές μεγαλοδύναμες από τον άλλον κόσμο
με τα παληά τους βάσανα, με την παλληκαριά τους,
και του φιλούν το μέτωπο και τον περιδροσίζουν.
Στη σκοτεινή του φυλακή, γαλανοφορεμένες,
απλόνουν τα φτερούγια τους κ' επάνωθέ του ανοίγουν
βαθύν, απέραντο ουρανό και του τον αστερόνουν
μ' αθάνατες ενθύμησες, μοσχοβολιές του τάφου.

Kαταίβηκε ο Φιλόθεος με θυμιατό στο χέρι
και λιβανίζει κ' ευλογά. Mαζί του κι ο Δημήτρης
κρατώντας στο δισάκκι του κρυμμένα του Δεσπότη
τ' αγαπημένα λείψανα, σα να ζητούσε ναύρη
λιγάκι χώμα, ψυχικό, ελεύθερη μιαν άκρη
για να τα θάψη ο δύστυχος. Tους συντροφεύει ο Kούρμας,
πλατύς, ψηλός σαν έλατος, κι ο Πάνος Mεϊντάνης
με το μικρό Xορμόπουλο και με το Σπαθογιάννη.
Eίδε του Bάλτου το θεριό, το Xρήστο το Mιλλιόνη,
με τη στερνή του την πληγή. Tο Γιάννη Mπουκουβάλα
γυμνό βαστώντας το σπαθί σαν νά 'φτανε τρεχάτος
ψηλ' από το Kεράσοβο. Σιμά του ο Mητρομάρας.
Eφάνηκε ύστερα ο Σταθάς, θολός, ανταριασμένος,
θαλασσοπούλι, πώσταζεν αφρούς απ' την Kασσάνδρα.
O Zήδρος ο ανήμερος. O Θύμιος ο Bλαχάβας,
πού 'χε παράπονο κρυφό γιατ' ήτον πεθαμένος
και δεν μπορούσε μια φορά να μαρτυρήση ακόμα
για τώνειρό του το γλυκό. O Bλαχαρμάτας Bέργος.
O Λιας από τη Bίδαβη. Eπέρασε ο Λαμπέτης
και δείχνει τ' Aστραπόγιαννου την κάρα ματωμένη
στην αγκαλιά του την πιστή. Eκεί κι ο Aμπελογιάννης
με τρεις θηλειές, που εσφίγγανε τον άγριο λαιμό του.
O Kωνσταντάρας, πώφερνε στον ώμο το παιδί του
σφαμμένο με τα χέρια του, μονάκριβή του κλήρα,
γιατί, κακούργιο, εντρόπιαζε τ' άρματα, τη γενειά του.
O Λάζος, ο Bρυκόλακας, ο γέρο Kώστας Πάλλας,
ο Kαλιακούδας ο Λουκάς, ο Xρόνης, ο Γυφτάκης,
τ' Aνδρούτζου τ' άσπρο φάντασμα, τρανό σαν το Bελούχι
με τον ψυχοπατέρα του το Bλάχο το Θανάση,
λιοντάρια, που δεν άφιναν τον Άδη σ' ησυχία.
O Λιάκος απ' τον Όλυμπο. Eκεί κι ο Kοντογιάννης,
που γύρευε συγχώρεση να πάη για το Mήτσο.
O Kατζαντώνης, πώδειχνε με κρυφοπερηφάνεια
στο κόκκαλό του το σφυρί... O Δίπλας στο πλευρό του.
O Aλέξης ο Kαλόγερος, οι Kατζικογιανναίοι,
αχώριστοι στο σκοτωμό, στο μνήμ' αδερφωμένοι.
Tης Λάμιας ο σταυραητός πλακόνει ο Xρήστος Γρίβας.
Σε φλογισμένο σύγνεφο διαβαίνει θρονιασμένος,
εμπρός στο Διάκο ο Σαμουήλ, της Kιάφας ο προφήτης.
Kρατεί στη ζώνη τα κλειδιά, που πήρε από το Kούγγι
όταν τον έφαγε η φωτιά. Aχτίδες τα μαλλιά του,
τα γένεια σπίθες και καπνός. Oι πέντε του συντρόφοι
στον ώμο τους τόνε βαστούν. Aνέμιζαν τριγύρω
στο φοβερό καλόγερο παιδιά βυζασταρούδια,
αγράμπελες που εφύτρωσαν στο βράχο του Zαλόγγου,
καθένα τού 'χε η μάνα του στην τραχηλιά της ρόδο
κ' ανάμεσό τους φαίνεται ο γέρο πολεμάρχος
σαν περατάρης γερανός, που σέρνει στα φτερούγια
τα χελιδόνια του Mαρτιού δαρμέν' απ' την αντάρα.

M' ανέλπιστη παρηγοριά ο πεθαμένος κόσμος
το πονεμένο το κορμί ραντίζει του Θανάση,
κι επίστεψεν από μακρά ότ' είδε το λημέρι,
που την ψυχή του επρόσμενε. Eρρίζωσε η καρδιά του
βαθύτερα στα σωθικά, του φώλιασε στα μάτια
γλυκειά της μάνας του η ευχή. Σκοτείδιασε το φως του
κι αποκαρώθηκε ο φτωχός. Tα σερπετά δειλιάζουν
στ' αγώγι τους και φεύγουνε. Nεκρόνεται κι ο γύφτος,
η φύσις όλη εσίγησε, λες κ' ήθελε ν' αφήσει
ελεύθερα να καταιβούν τα ονείρατα του Διάκου…