Η Τσικνοπέμπτη, είναι ένα έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους αιώνες.Για την ορθόδοξη παράδοση, οι νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής είναι σημαντικές, οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η καταλληλότερη μέρα για κραιπάλες.
Ονομάζεται τσικνοπέμπτη γιατί την ημέρα αυτή το δείπνο αποτελείται από κρέας ψημένο στα κάρβουνα ή τηγανισμένο, δυο τρόποι μαγειρέματος που βγάζουν έντονη τσίκνα. Στις μέρες μας η Τσικνοπέμπτη θεωρείται η αρχή της αποκριάς.
Κατά την πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου, επιτρέπεται η κατανάλωση κρέατος όλη την εβδομάδα, ακόμα και την Τετάρτη και την Παρασκευή.
Οι διάφοροι τρόποι ετοιμασίας των πιάτων με κρέας είναι τόσο ποικίλοι όσο και οι τοπικές παραδόσεις. Μαζί με αυτά, υπάρχει και η παράδοση του μασκαρέματος. Αυτή προέρχεται από την ειδωλολατρική παράδοση του μασκαρέματος για να διώξουν τα κακά πνεύματα του χειμώνα και να εξασφαλίσουν μια επιτυχημένη ανοιξιάτικη σοδειά από την σπορά του φθινοπώρου.
Η Τσικνοπέμπτη σε διάφορα μέρη της Ελλάδας
Πέρα από το ψήσιμο του κρέατος, κάθε τόπος έχει τα δικά του έθιμα για τον εορτασμό της Τσικνοπέμπτης. Αναφέρουμε κάποια από αυτά:
- Στην Αρκαδία η Τσικνοπέμπτη είναι μέρα κρεατοφαγίας (μέχρι σκασμού), οικογενειακής συγκέντρωσης και διασκέδασης.
- Στην Κοζάνη το περίφημο «τσίκνισμα» πραγματοποιούνταν μέσα από την τσίκνα που αναδύονταν από το αρτυμένο φαΐ, συνήθως κρέας (το οποίο σημειωτέων αποκαλείται «φαΐ» στο τοπικό ιδίωμα π.χ. «Κυριακή σήμερα έχουμε φαΐ μι πατάτσις στου φούρνου». Το να κάψει μια νοικοκυρά το φαγητό εκείνη την εποχή ήταν μεγάλη πολυτέλεια.
- Στις Σέρρες ανάβονται μεγάλες φωτιές στις αλάνες, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Στο τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ, αναλαμβάνει τα «προξενιά» ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.
- Στην Κομοτηνή καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (της Απόκρεω). Αυτήν την ημέρα τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα φαγώσιμα. Ο αρραβωνιαστικός στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον κούρκο, και εκείνη στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Όλα αυτά πραγματοποιούν την παροιμία πως ο «έρωτας περνάει από το στομάχι».
-Στην παλαιά πόλη της Κέρκυρας, τελούνται τα «Κορφιάτικα Πετεγολέτσια» ή αλλιώς «Κουτσομπολιά» ή «Πέτε Γόλια».
Η πετεγολέτσα , το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό. Η πετεγολέτσα πραγματοποιείται το βράδυ τής τελευταίας Τσικνοπέμπτης, στην Πιάτσα κοντά στην τοποθεσία κουκουνάρα, τής πόλης τής Κέρκυρας.
Εδώ στήνεται ολόκληρη παράσταση και συμμετέχουν διάφορες νοικοκυρές από τα κοντινά σπίτια τής παλιάς πόλης, στην πιάτσα. Στήνεται ένα πραγματικό, πετεγουλιό, κουτσομπολιό, στα παράθυρα των σπιτιών από τις νοικοκυρές και με ξεκαρδιστικές ιστορίες βγαίνουν όλα τα άπλυτα εις την φόρα των υποτιθεμένων πού έπεσαν σε διάφορα αμαρτήματα. Παντρεμένες με ερωμένους, ανύπαντρες με νόθους ,παντρεμένοι με σχέση με παντρεμένες όλα τα εν οίκω εν δήμω.
Η Τσικνοπέμπτη σε διάφορα μέρη της Ελλάδας
Πέρα από το ψήσιμο του κρέατος, κάθε τόπος έχει τα δικά του έθιμα για τον εορτασμό της Τσικνοπέμπτης. Αναφέρουμε κάποια από αυτά:
- Στην Αρκαδία η Τσικνοπέμπτη είναι μέρα κρεατοφαγίας (μέχρι σκασμού), οικογενειακής συγκέντρωσης και διασκέδασης.
- Στην Κοζάνη το περίφημο «τσίκνισμα» πραγματοποιούνταν μέσα από την τσίκνα που αναδύονταν από το αρτυμένο φαΐ, συνήθως κρέας (το οποίο σημειωτέων αποκαλείται «φαΐ» στο τοπικό ιδίωμα π.χ. «Κυριακή σήμερα έχουμε φαΐ μι πατάτσις στου φούρνου». Το να κάψει μια νοικοκυρά το φαγητό εκείνη την εποχή ήταν μεγάλη πολυτέλεια.
- Στις Σέρρες ανάβονται μεγάλες φωτιές στις αλάνες, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Στο τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ, αναλαμβάνει τα «προξενιά» ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.
- Στην Κομοτηνή καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (της Απόκρεω). Αυτήν την ημέρα τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα φαγώσιμα. Ο αρραβωνιαστικός στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον κούρκο, και εκείνη στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Όλα αυτά πραγματοποιούν την παροιμία πως ο «έρωτας περνάει από το στομάχι».
-Στην παλαιά πόλη της Κέρκυρας, τελούνται τα «Κορφιάτικα Πετεγολέτσια» ή αλλιώς «Κουτσομπολιά» ή «Πέτε Γόλια».
Η πετεγολέτσα , το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό. Η πετεγολέτσα πραγματοποιείται το βράδυ τής τελευταίας Τσικνοπέμπτης, στην Πιάτσα κοντά στην τοποθεσία κουκουνάρα, τής πόλης τής Κέρκυρας.
Εδώ στήνεται ολόκληρη παράσταση και συμμετέχουν διάφορες νοικοκυρές από τα κοντινά σπίτια τής παλιάς πόλης, στην πιάτσα. Στήνεται ένα πραγματικό, πετεγουλιό, κουτσομπολιό, στα παράθυρα των σπιτιών από τις νοικοκυρές και με ξεκαρδιστικές ιστορίες βγαίνουν όλα τα άπλυτα εις την φόρα των υποτιθεμένων πού έπεσαν σε διάφορα αμαρτήματα. Παντρεμένες με ερωμένους, ανύπαντρες με νόθους ,παντρεμένοι με σχέση με παντρεμένες όλα τα εν οίκω εν δήμω.
-Σε όλη την περιφέρεια της Πελοποννήσου την Τσικνοπέμπτη σφάζουν χοιρινά από τα οποία φτιάχνουν διάφορες λιχουδιές. Πηχτή, τσιγαρίδες, λουκάνικα, γουρναλοιφή και παστό είναι μερικά από αυτά.
-Στην Πάτρα έχουμε το έθιμο της Κουλουρούς. Η Γιαννούλα η Κουλουρού πιστεύει λανθασμένα πως ο Ναύαρχος Ουίλσων είναι τρελά ερωτευμένος μαζί της και πως έρχεται να την παντρευτεί. Για αυτό ντύνεται νύφη και με την συνοδεία των Πατρινών πηγαίνει να προϋπαντήσει τον καλό της στο λιμάνι.
Γύρω της οι Πατρινοί διασκεδάζουν με τα καμώματα της.
- Στην Αμαλιάδα Η «Τσικνοπέφτη» ήταν η μέρα που ετοίμαζαν το «παστό». Έβραζαν το λίπος με λίγο νερό, ραντίζοντάς το συγχρόνως με νερό. Το σούρωναν στη συνέχεια.
Αυτή ήταν η «γουρναλοιφή». Φυλαγόταν σε δοχεία (πήλινα). Χρησιμοποιούνταν ως άρτυμα για όλη τη χρονιά. Στον πάτο του λεβετιού (καζανιού) έμεναν οι «τσιγαρίδες» που νοστίμιζαν τα φαγητά (με χόρτα, αυγά, όσπρια).
Σε «λεβέτι» έβραζαν το κρέας με λίγο κρασί για να βγάλει λίπος, που με αυτό έβραζε. Έριχναν τα μπαχαρικά για νοστιμάδα και τα λουκάνικα, αφού τα καθάριζαν από την καπνιά. Πρόσεχαν μη «τσικνιστούν» γιατί θα χάλαγε όλο το «παστό».
Μετά το βράσιμο καθάριζαν το κρέας από τα κόκαλα, έκοβαν τα λουκάνικα και τα τοποθετούσαν σε «λαγήνες» (δοχεία πήλινα) και τα περιέχεαν με λίπος για να σκεπαστούν οι μεζέδες. Ήταν το φαγητό για όλο το χρόνο.
Μ’ αυτό φίλευαν και τους ξένους.
-Στην Ιο Το βράδυ της Τσικνοπέμπτης μασκαράδες ζωσμένοι με κουδούνια προβάτων διασχίζουν με κέφι τη Χώρα, επισκεπτόμενοι σπίτια και καταστήματα. Χάρη στις προσπάθειες του Δήμου Ιητών και του Πολιτιστικού Συλλόγου Ίου «Η Φοινίκη», έχει αναβιώσει στην Ίο και το παραδοσιακό της Καρναβάλι, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, με ποικίλες εκδηλώσεις.
-Στον Πόρο Την Τσικνοπέμπτη «τσίκνιζαν» το ψητό κρέας για να μυρίσει στη γειτονιά γιορτάζοντας την «κρεατινή» Αποκριά, και μετά την «Τυρινή», οι νέοι έκλεβαν ένα μακαρόνι και το έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους για να ονειρευτούν ποια θα πάρουν. Εκείνες τις μέρες οι νέοι έφτιαχναν και αερόστατα. Ένα ελαφρύ στεφάνι μια κόλα λεπτό χρωματιστό χαρτί κι ένα στουπί ποτισμένο με πετρέλαιο μέσα σε ένα τενεκεδάκι και ήταν έτοιμα. Τα άφηναν να πάνε ψηλά, και συναγωνίζονταν ο ένας τον άλλο ποιος θα κάνει το μεγαλύτερο και ποιο θα πάει ψηλότερα.
-Στη Σκόπελο Στο χωριό Κλήμα της Σκοπέλου, οι κάτοικοι, αφού φάνε και τραγουδήσουν στα σπίτια τους, ξεχύνονται στις γειτονιές και χορεύοντας συγκεντρώνονται όλοι στο Πεύκο όπου και συνεχίζουν το γλέντι μέχρι το πρωί.
Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα.
Θέλει κόκκινο κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί.
Τετάρτη ίσον νηστεία σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση και Παρασκευή ομοίως. Στο μέσο, ωστόσο, της Κρεάτινης εβδομάδας βρίσκεται η «μεγάλη» Πέμπτη: Σουβλάκια, μπριζόλες, λουκάνικα, παιδάκια, σπληνογάρδουμπα και οτιδήποτε μας υπόσχεται καρδιακή προσβολή στα εξήντα.
Αν νομίζετε ότι είμαστε μόνο εμείς κάνετε λάθος. "Schmutziger Donnerstag" γερμανιστί, "Mardi Gras" γαλλιστί αλλά και "Mardi Gras" αγγλιστί στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες και ειδικά στη Νέα Ορλεάνη.
Κρέας λοιπόν, ψητό ως επί το πλείστο, απαραίτητα τσικνιστό.
Να ρέει το λίπος στα κάρβουνα και να αρπάζει.
Επειδή όμως όλο και κάτι από το λίπος θα μείνει στο κρέας χρειάζεται και ο κατάλληλος οίνος. Η Τσικνοπέμπτη επιτάσσει οίνο στυφό και ξηρό για να πάρει τη λίγδα από το στόμα.
Γι’ αυτό τσικν-Οίστε και εσείς με Ξινόμαυρο.
Οι περισσότεροι έχουν εξοπλιστεί με στολές, περούκες,μάσκες και ντουντούκες!-Στην Πάτρα έχουμε το έθιμο της Κουλουρούς. Η Γιαννούλα η Κουλουρού πιστεύει λανθασμένα πως ο Ναύαρχος Ουίλσων είναι τρελά ερωτευμένος μαζί της και πως έρχεται να την παντρευτεί. Για αυτό ντύνεται νύφη και με την συνοδεία των Πατρινών πηγαίνει να προϋπαντήσει τον καλό της στο λιμάνι.
Γύρω της οι Πατρινοί διασκεδάζουν με τα καμώματα της.
- Στην Αμαλιάδα Η «Τσικνοπέφτη» ήταν η μέρα που ετοίμαζαν το «παστό». Έβραζαν το λίπος με λίγο νερό, ραντίζοντάς το συγχρόνως με νερό. Το σούρωναν στη συνέχεια.
Αυτή ήταν η «γουρναλοιφή». Φυλαγόταν σε δοχεία (πήλινα). Χρησιμοποιούνταν ως άρτυμα για όλη τη χρονιά. Στον πάτο του λεβετιού (καζανιού) έμεναν οι «τσιγαρίδες» που νοστίμιζαν τα φαγητά (με χόρτα, αυγά, όσπρια).
Σε «λεβέτι» έβραζαν το κρέας με λίγο κρασί για να βγάλει λίπος, που με αυτό έβραζε. Έριχναν τα μπαχαρικά για νοστιμάδα και τα λουκάνικα, αφού τα καθάριζαν από την καπνιά. Πρόσεχαν μη «τσικνιστούν» γιατί θα χάλαγε όλο το «παστό».
Μετά το βράσιμο καθάριζαν το κρέας από τα κόκαλα, έκοβαν τα λουκάνικα και τα τοποθετούσαν σε «λαγήνες» (δοχεία πήλινα) και τα περιέχεαν με λίπος για να σκεπαστούν οι μεζέδες. Ήταν το φαγητό για όλο το χρόνο.
Μ’ αυτό φίλευαν και τους ξένους.
-Στην Ιο Το βράδυ της Τσικνοπέμπτης μασκαράδες ζωσμένοι με κουδούνια προβάτων διασχίζουν με κέφι τη Χώρα, επισκεπτόμενοι σπίτια και καταστήματα. Χάρη στις προσπάθειες του Δήμου Ιητών και του Πολιτιστικού Συλλόγου Ίου «Η Φοινίκη», έχει αναβιώσει στην Ίο και το παραδοσιακό της Καρναβάλι, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, με ποικίλες εκδηλώσεις.
-Στον Πόρο Την Τσικνοπέμπτη «τσίκνιζαν» το ψητό κρέας για να μυρίσει στη γειτονιά γιορτάζοντας την «κρεατινή» Αποκριά, και μετά την «Τυρινή», οι νέοι έκλεβαν ένα μακαρόνι και το έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους για να ονειρευτούν ποια θα πάρουν. Εκείνες τις μέρες οι νέοι έφτιαχναν και αερόστατα. Ένα ελαφρύ στεφάνι μια κόλα λεπτό χρωματιστό χαρτί κι ένα στουπί ποτισμένο με πετρέλαιο μέσα σε ένα τενεκεδάκι και ήταν έτοιμα. Τα άφηναν να πάνε ψηλά, και συναγωνίζονταν ο ένας τον άλλο ποιος θα κάνει το μεγαλύτερο και ποιο θα πάει ψηλότερα.
-Στη Σκόπελο Στο χωριό Κλήμα της Σκοπέλου, οι κάτοικοι, αφού φάνε και τραγουδήσουν στα σπίτια τους, ξεχύνονται στις γειτονιές και χορεύοντας συγκεντρώνονται όλοι στο Πεύκο όπου και συνεχίζουν το γλέντι μέχρι το πρωί.
Η Τσικνοπέμπτη είναι ντυμένη στα κόκκινα.
Θέλει κόκκινο κρέας και το κόκκινο κρέας φυσικά κόκκινο κρασί.
Τετάρτη ίσον νηστεία σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση και Παρασκευή ομοίως. Στο μέσο, ωστόσο, της Κρεάτινης εβδομάδας βρίσκεται η «μεγάλη» Πέμπτη: Σουβλάκια, μπριζόλες, λουκάνικα, παιδάκια, σπληνογάρδουμπα και οτιδήποτε μας υπόσχεται καρδιακή προσβολή στα εξήντα.
Αν νομίζετε ότι είμαστε μόνο εμείς κάνετε λάθος. "Schmutziger Donnerstag" γερμανιστί, "Mardi Gras" γαλλιστί αλλά και "Mardi Gras" αγγλιστί στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες και ειδικά στη Νέα Ορλεάνη.
Κρέας λοιπόν, ψητό ως επί το πλείστο, απαραίτητα τσικνιστό.
Να ρέει το λίπος στα κάρβουνα και να αρπάζει.
Επειδή όμως όλο και κάτι από το λίπος θα μείνει στο κρέας χρειάζεται και ο κατάλληλος οίνος. Η Τσικνοπέμπτη επιτάσσει οίνο στυφό και ξηρό για να πάρει τη λίγδα από το στόμα.
Γι’ αυτό τσικν-Οίστε και εσείς με Ξινόμαυρο.
Ετοιμάζονται να βγούν έξω,να διασκεδάσουν,να χορέψουν,να το τσικνήσουν (να σαβουρώσουν πανσέτες,σουβλάκια και λοιπά κρέατα) και πάνω απ'όλα να τηρήσουν το έθιμο (γίναμε Ρίο ντεΤζανέιρο και δεν το έμαθα ακόμη φαίνεται).
Οι δρόμοι θα γεμίσουν μπαλαρίνες,καρναβάλια αμφιβόλου προέλευσης (έβαλα ένα μουστάκι και πλαστικά βυζιά και δεν ξέρω τι είμαι), οι ταβέρνες θα χρεώνουν 600%,τα μπαράκια θα έχουν κλόουν-night και οι καημένοι οι μετανάστες ή θα πουλάνε αφρούς και κομφετί στις γωνίες ή θα μαζέψουν το γενεαλογικό τους δέντρο και θα πάνε στις δημόσιες εκδηλώσεις στα πάρκα και τις πλατείες (είναι αυτό που λέμε:"Τι καραγκιόζης Δήμαρχος").
Περάστε κόσμεεεεε!!! Δε λέω,καλά κάνει ο κόσμος και χαίρεται.
Εξάλλου η χαρά και η διασκέδαση είναι από τις λίγες απολαύσεις, που είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί καθώς οι καταστάσεις γίνονται ολοένα και χειρότερες τριγύρω του.
Άντε, καλά να περάσετε! Εμένα έχει αρχίσει και σπάει η .... μύτη μου απο τώρα......
------------------------------------------
Πηγή: InOut.gr-Αντώνης Λαμπρινίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου