Θητεία και Πολεμικό Ναυτικό

Του ΜΙΧΑΛΗ ΚΥΡΙΑΖΑΝΟΥ*
Όταν πρόσφατα διάβασα στον ημερήσιο τύπο ότι θα καταργηθεί η θητεία στο ΠΝ , μου ήρθαν στο νου διάφοροι μελαγχολικοί συνειρμοί .
Αναλογίσθηκα στιγμιαία την συνεισφορά των στρατευσίμων
στους αγώνες του ΠΝ καθώς και στην μετέπειτα εξέλιξη και ανάπτυξή του την οποία και έζησα
από πολύ κοντά για 40 περίπου χρόνια .

Θυμάμαι κάποιες χαρακτηριστικές περιπτώσεις όπου εξειδικευμένοι και έμπειροι στρατεύσιμοι προσέφεραν στο ΠΝ ανεκτίμητες υπηρεσίες .
Χωρίς να γίνω κουραστικός θα θέσω συνοπτικά υπόψη σας αυτά τα περιστατικά γιατί εκτιμώ ότι
ουδέποτε αξιολογήθηκαν όπως θα έπρεπε σαν δεδομένα για την λήψη σχετικών με την θητεία αποφάσεων.

Περίπτωση 1η : Ίδρυση κέντρου υποστήριξης επιχειρησιακού λογισμικού του ΠΝ ( 1985-1986).
Αναζητούνται στρατεύσιμοι κάτοχοι πτυχίων πληροφορικής προς ενίσχυση του καθόλα αξιόλογου
αλλά λιγοστού μόνιμου προσωπικού του κέντρου.

Μεταξύ των πολλών (!) που ευρίσκονται τοποθετείται στο κέντρο και ένας που έχει χρηματίσει στο πανεπιστήμιο COLUMBIA ως διαχειριστής συστήματος υπολογιστών (SYSTEM MANAGER). Αποτέλεσμα , το κέντρο ενεργοποιείται και λειτουργεί άμεσα και χωρίς προβλήματα με την παράδοση του υλικού και του λειτουργικού λογισμικού των κύριων υπολογιστών. Παράλληλα ο εν λόγω στρατεύσιμος εκπαιδεύει μόνιμο προσωπικό που δεν είχε τις ανάλογες εμπειρίες.

Περίπτωση 2η : Εκσυγχρονισμός μέσης ζωής υποβρυχίων τ.209 στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας (1993-2000).

Αναζητούνται στρατεύσιμοι με πτυχία ναυπηγού, μηχανολόγου και ηλεκτρολόγου μηχανικού προς υποβοήθηση του έργου του μόνιμου προσωπικού. Ευρίσκονται πολλοί (!) οι πλέον έμπειροι τοποθετούνται στο ΝΣ όπου και οργανώνονται σε ομάδες εργασίας. Άλλοι καταγράφουν τις εκτελούμενες εργασίες και ελέγχουν την τήρηση διαδικασιών/προδιαγραφών .

Άλλοι ενημερώνουν συνεχώς την βάση δεδομένων του όλου έργου ώστε να καθίσταται δυνατή η διαχείρισή του με την βοήθεια κατάλληλων προγραμμάτων υπολογιστών (PROJECT MANAGEMENT). Τα οφέλη απ ΄αυτήν την αξιοποίηση των στρατεύσιμων ήταν σημαντικά. Το μόνιμο προσωπικό εύρισκε τα στοιχεία αλλά και το χρόνο να εμβαθύνει στα προβλήματα του εκσυγχρονισμού και να βελτιώνει τις διαδικασίες και την ποιότητα των εργασιών. Από την άλλη πλευρά το ΠΝ έδινε την ευκαιρία σε Έλληνες νέους επιστήμονες να εργασθούν στην πράξη σε αντικείμενα που σπούδασαν.

Υπολογίζεται ότι με την συμμετοχή 10 κατά μέσο όρο στρατεύσιμων το χρόνο για τα 7 χρόνια που διήρκησε το πρόγραμμα προσφέρθηκαν στο ΠΝ περί τις 126000 ανθρωπο-ώρες μηχανικού επιστάτου αξίας με τις τότε τιμές 700 εκατομμυρίων δρχ.

Περίπτωση 3η : Αναπαλαίωση/επιδιόρθωση του νεοκλασσικού κτιρίου της πλατείας Κλαυθμώνος, προ και μετά τους σεισμούς 1999 (παλαιό Υπουργείο Ναυτικών όπου στεγάζεται η διοίκηση Διοικητικής Μέριμνας, η ΔΔΜΝ).

Στρατεύσιμοι αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί, συντηρητές έργων τέχνης , ζωγράφοι και άλλοι προσέφεραν με μεράκι τις υπηρεσίες τους , εργαζόμενοι ανεξάρτητα ή υποβοηθώντας τους εργολάβους που είχε προσλάβει το ΠΝ για να επαναφέρει το διατηρητέο αυτό σημαντικό κτίριο στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Φανερά τα οφέλη και σ΄ αυτή την περίπτωση.


Όπως θα έγινε αντιληπτό από τον αναγνώστη και οι τρεις περιπτώσεις αφορούσαν σε δραστηριότητες υποστήριξης ή άλλως στα « logistics » του ΠΝ .

Αυτό δεν έγινε γιατί λείπουν τα παραδείγματα από την επιχειρησιακή πλευρά, αλλά γιατί διαπιστώθηκε στη πράξη ότι οι στρατεύσιμοι αξιοποιούνται αποδοτικότερα στην υποστήριξη.


Αναρίθμητες περιπτώσεις αγαστής συνεργασίας και αξιοποίησης του στρατεύσιμου δυναμικού του ΠΝ θα μπορούσαν να καταγραφούν όχι μόνο από τον γράφοντα αλλά και από το σύνολο των συναδέλφων του.

Ποιός λόγου χάριν αμφισβητεί την αξία που είχαν και έχουν για το ΠΝ οι στρατεύσιμοι οι προερχόμενοι

από το Εμπορικό μας Ναυτικό (ΕΝ) οι οποίοι κάλυψαν και καλύπτουν με την εμπειρία τους κενά σε δύσκολες και υπεύθυνες ναυτικές θέσεις. Πλήθος από παραδείγματα απαράμιλλου θάρρους και υψηλής ναυτοσύνης βρίσκει κανείς περιγράφοντας την προσφορά Αξιωματικών και πληρωμάτων του ΕΝ που υπηρέτησαν την θητεία τους στο ΠΝ.

Οι περιγραφείσες περιπτώσεις δεν είναι « ιστορίες μιας άλλης εποχής », θα μπορούσαν εύκολα να απαντηθούν σε παρεμφερείς μορφές και σήμερα στο ΠΝ και όχι μόνο. Είναι γεγονός ότι στις Ένοπλες Δυνάμεις (Ε.Δ.) υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν ατελείωτες ανάγκες υποστήριξης μέσων και υλικού γενικότερα.

Όσο δε οι σχετικές πιστώσεις περιορίζονται,λόγω της δημοσιονομικής κρίσης, τόσο θα επιδιώκεται και η εξεύρεση πλέον οικονομικών λύσεων, κοινώς « εκ των ενόντων ».

Κατά τα τελευταία χρόνια με τις αλλεπάλληλες μειώσεις της θητείας και τις παράλληλες προσλήψεις / κατατάξεις μεγάλων αριθμών εθελοντών και μονίμων, πέρασε στη κοινή γνώμη
δικαιολογημένα η άποψη ότι οι Ε.Δ. δεν πολυνοιάζονται και δεν χρειάζονται πλέον τους στρατεύσιμους.

Σε αυτό το σημείο εκτιμάται ότι και οι Ε.Δ. βιάστηκαν να αποδεχθούν τις σχετικές προτάσεις της πολιτικής τους ηγεσίας, καθώς και να προχωρήσουν σε σταδιακή αντικατάσταση του στρατεύσιμου προσωπικού τους με εθελοντικό και μόνιμο προσωπικό.΄

Ετσι επικράτησε σταδιακά η τάση να διευκολύνονται οι στρατεύσιμοι κατά το μικρό διάστημα που υπηρετούσαν αφού κατά την άποψη όλων ούτε προλάβαιναν να εκπαιδευθούν επαρκώς για τις ανάγκες του στρατεύματος ούτε τους έμενε τελικά χρόνος για να προσφέρουν τις όποιες υπηρεσίες τους. Υπό αυτές τις συνθήκες απαξίωσης της προσφοράς της στρατεύσιμης θητείας ήταν επόμενο να κυριαρχήσει το ρουσφέτι.


Είναι χαρακτηριστικό ότι σε συζητήσεις γνωστών και συγγενών στρατεύσιμων επικρατεί θυμηδία όταν γίνεται λόγος για τα καθήκοντα που τους ανατίθενται, σε σύγκριση με αυτά που θα μπορούσαν να προσφέρουν, ανεξάρτητα αν αυτή η κατάσταση είναι αποτέλεσμα συνεχών πιέσεων αυτών των ίδιων των συγγενών προς κάθε γνωστό τους αξιωματικό ή πολιτικό.

Παγιδευμένες σε αυτές τις θέσεις οι ηγεσίες των Ε.Δ. και πιεζόμενες από κάθε πλευρά για «τακτοποιήσεις» στρατεύσιμων δεν προσπάθησαν,τουλάχιστον αποτελεσματικά, ούτε να εξυγιάνουν την κατάσταση θέτοντας πραγματικούς φραγμούς στο ρουσφέτι, ούτε να αξιοποιήσουν κατά το πλέον ορθολογικό τρόπο το προσφερόμενο αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό έστω και κατά το σύντομο διάστημα.της θητείας του.

Η περιγραφόμενη απώλεια, ή έστω η μη αξιοποίηση, αυτού του σημαντικότατου ανθρώπινου εθνικού κεφαλαίου από τις Ε.Δ. αποτελεί κατά την εκτίμησή μας σοβαρότατο λάθος. Ειδικά δε σε ότι αφορά στο
ΠΝ, το οποίο συνεχώς έχει ανάγκη υποστήριξης τεχνολογιών αιχμής ( σύγχρονα C4I συστήματα πλοίων, σύγχρονα συστήματα προώσεως Υ/Β με FUEL CELLS,κ.α.), η συστράτευση όλου του διαθέσιμου επιστημονικού δυναμικού είναι κατά την γνώμη μας μεγάλης εθνικής σημασίας και προτεραιότητας.

Όσο ικανό και έμπειρο να είναι το μόνιμο προσωπικό δεν είναι δυνατό να καλύπτει ποσοτικά και ποιοτικά την κάθε τεχνογνωσία ιδιαίτερα αν αυτή είναι νεοεμφανιζόμενη.

Βέβαια, πάντοτε υπάρχει η λύση της ανάθεσης έργου σε υπεργολάβο από την ημεδαπή ή αλλοδαπή, αλλά όπως θα μπορούσε εύκολα να αποδειχθεί από την προαναφερθείσα περίπτωση του εκσυγχρονισμού των Υ/Β κάτι τέτοιο θα απαιτούσε σημαντικό επιπρόσθετο κόστος.


Συμπερασματικά, το θέμα της θητείας δεν αντιμετωπίσθηκε με την σοβαρότητα που επιβάλλουν οι περιστάσεις και τα χαρακτηριστικά δεδομένα της Χώρας (γεωστρατηγική θέση και πιθανές απειλές, δημοσιονομική κατάσταση, ανάγκη για χρήση / υποστήριξη σύγχρονου ποιοτικού αμυντικού εξοπλισμού, νησιωτική-ναυτική παράδοση, μεγάλος σχετικά αριθμός πτυχιούχων ΑΕΙ, κ.α.).


Η μείωση του χρόνου θητείας δεν έπρεπε με κανένα τρόπο να οδηγήσει στην παντελή απαξίωσή της,
το να συζητείται δε αβασάνιστα ακόμη και η κατάργησή της είναι, ει μη τι άλλο, ένδειξη ασυγχώρητης αδιαφορίας ως προς την ποιότητα των ΕΔ.

Κατά τη γνώμη μας χρειάζεται αναθεώρηση όλων των μέχρι σήμερα αποφάσεων και απόψεων περί θητείας, ιδιαιτέρως στο ΠΝ όπου κατά προτεραιότητα υπάρχει απόλυτη ανάγκη σε στρατεύσιμους ναυτικών επαγγελμάτων καθώς και σε εξειδικευμένους σε τεχνολογίες αιχμής.

*Αντιναύαρχος ΠΝ ε.α
Μηχανικός
olanet