ενημέρωση από τον Προϊστάμενο Επιστημονικής και Παιδαγωγικής καθοδήγησης, κ. Θεόδωρο Μπαρή για τα Νέα Προγράμματα σπουδών.

Μπαρής Θεόδωρος, Προϊστάμενος Επιστημονικής – Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Π/θμιας Εκπ/σης Δ. Ελλάδας

Νέα Προγράμματα Σπου

δών στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση

Η σχολική χρονιά 2011-12 ξεκινά με ένα σημαντικό στοίχημα για την υποχρεωτική εκπαίδευση, την πιλοτική εφαρμογή σε 188 σχολικές μονάδες των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών.

Η επιτυχία της πιλοτικής εφαρμογής προϋποθέτει σωστό σχεδιασμό και εφαρμογή και την ανάλογη αξιολόγηση έτσι ώστε τα αποτελέσματα να οδηγήσουν στη βελτίωση των Προγραμμάτων.

Τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών δεν είναι απλοί κατάλογοι θεμάτων προς διδασκαλία. Αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την ποιότητα της διδασκαλίας και της μάθησης. Συμβάλλουν ουσιωδώς στη βελτίωση του ανθρώπινου κεφαλαίου και μπορούν να ενθαρρύνουν τη συνέχιση της εκπαίδευσης. Όταν αναφερόμαστε σε Προγράμματα Σπουδών αναφερόμαστε τόσο στο τι διδάσκεται στους μαθητές όσο και στο πώς διδάσκεται. Τα Προγράμματα Σπουδών διαμορφώνουν την ταυτότητα των πολιτών μιας χώρας. Η ανάγκη που οδήγησε στην εκπόνηση των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών ήταν η δυσαρμονία μεταξύ της πραγματικότητας του σχολείου και του κόσμου της ζωής των μαθητών.

Για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος έχουμε ταυτόχρονη εισαγωγή των νέων προγραμμάτων σπουδών στην πρωτοβάθμια και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση και αυτό είναι κάτι που διασφαλίζει σε σημαντικό βαθμό τη συνοχή των προγραμμάτων στην υποχρεωτική εκπαίδευση.

Η αλλαγή στα προγράμματα σπουδών είναι η πιο βαθιά αλλαγή που μπορεί να γίνει στην εκπαίδευση γιατί αφορά τον πυρήνα του περιεχομένου της εκπαίδευσης.

Αν θέλαμε να ορίσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών θα μπορούσαμε να πούμε ότι:

1. είναι στοχοκεντρικά, δίνουν έμφαση στα προσδοκώμενα αποτελέσματα και όχι στην ύλη που πρέπει οπωσδήποτε να διδαχτεί,
2. έχουν ενιαίες αρχές: ερευνητικές τεχνικές, κατανόηση βασικών εννοιών, διαδικασιών και γεγονότων,
3. επιδιώκουν την επικοινωνία και τη συνεργασία και συνδέουν με τη ζωή,
4. εισάγουν τη λογική των πολλαπλών διδακτικών μέσων και υλικών. Το σχολικό εγχειρίδιο αποτελεί σημαντικό μέσο αλλά υπάρχουν κι άλλα και σε αρκετές περιπτώσεις περισσότερο κατάλληλα,
5. παρέχουν ενδεικτικές δραστηριότητες ανά διδακτική ενότητα αφήνοντας ωστόσο σημαντικό περιθώριο σχεδιασμού στους ίδιους τους διδάσκοντες,
6. χαρακτηρίζονται από συνέχεια.

Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών εισάγουν τις αρχές της διερευνητικής μάθησης ενσωματώνοντας τη διαδικασία της ερευνητικής διαδικασίας οριζόντια σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα και εστιάζοντας όχι μόνο στο περιεχόμενο αλλά και στα μεθοδολογικά εργαλεία και τους τρόπους εργασίας σε κάθε γνωστικό πεδίο.

Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών Υποχρεωτικής εκπαίδευσης εκπονήθηκαν, στο πλαίσιο υλοποίησης της Πράξης «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) με ευθύνη του Παιδαγωγικού  Ινστιτούτου.

Κατά το σχολικό έτος 2011-12, θα εφαρμοστούν πιλοτικά σε 180 πιλοτικές σχολικές  μονάδες (21 νηπιαγωγεία, 99 δημοτικά, 68 γυμνάσια). Στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας ως πιλοτικά σχολεία έχουν οριστεί 2 Νηπιαγωγεία, 9 Δημοτικά Σχολεία και 5 Γυμνάσια. Κατά την πιλοτική εφαρμογή, τα  Νέα Προγράμματα Σπουδών θα ανατροφοδοτούνται από την εκπαιδευτική πράξη ώστε να εμπλουτισθούν και να βελτιωθούν όπου αυτό κριθεί αναγκαίο.

Τα πιλοτικά σχολεία θα εφαρμόσουν το πρόγραμμα σπουδών που ισχύει στα υπόλοιπα σχολεία για όσα μαθήματα δεν έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του ψηφιακού σχολείου  και δεν περιλαμβάνονται στη σχετική υπουργική απόφαση.

Συγκεκριμένα, για το Δημοτικό ο σχεδιασμός είναι να μην εφαρμοστεί νέο πρόγραμμα στο μάθημα της Ιστορίας. Αντίστοιχα για το Γυμνάσιο σε αυτή τη φάση δεν θα εφαρμοστεί νέο πρόγραμμα στα μαθήματα: Φυσική, Χημεία, Βιολογία, Ιστορία, Τεχνολογία & ΣΕΠ. Ωστόσο θα πρέπει να σημειωθεί ότι και για τα μαθήματα αυτά ήδη έχει παραχθεί σημαντικό έργο. Για λόγους όμως αρτιότερης προετοιμασίας κρίθηκε απαραίτητο να υπάρξει περαιτέρω επεξεργασία προκειμένου να εφαρμοστούν τα αντίστοιχα Π.Σ. σε επόμενη φάση.

Οι αρχές και η φιλοσοφία του νέου Προγράμματος Σπουδών δίνουν προτεραιότητα στην ενεργητική, βιωματική και συνεργατική μάθηση, αξιοποιώντας τα ενδιαφέροντα, τις ιδέες και τις εμπειρίες των παιδιών. Τα αντικείμενα μάθησης οφείλουν να βρίσκονται κοντά στο παιδί, να συνδέονται με το καθημερινό του περιβάλλον και να συγκροτούν τα στοιχεία της άμεσης πρακτικής του. Η γνώση προσεγγίζεται διαφορετικά, προσαρμοσμένη στις ανάγκες, τις ιδιαιτερότητες και τις κλίσεις κάθε παιδιού με διάφορες τεχνικές, όπως παιχνίδι ρόλων, προσομοίωση και  καταιγισμός ιδεών. Επίσης, καλλιεργούνται ισόρροπα οι νοητικές, συναισθηματικές, ψυχοκινητικές και κοινωνικές δεξιότητες του μαθητή  ενώ ταυτόχρονα αξιοποιούνται σε σημαντικό βαθμό οι ΤΠΕ (Τεχνολογίας της Πληροφορίας και Επικοινωνίας).

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών δίνει  έμφαση στη προώθηση της ψηφιακής επικοινωνίας, στη μάθηση μέσα από την τέχνη και καθιερώνει τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών και των μαθητών στη γενικότερη αξιολογική διαδικασία. Για παράδειγμα, με τη δραματοποίηση τα παιδιά μέσω της τέχνης (παιχνίδι ρόλων) συμμετέχουν πολύπλευρα στην παράσταση, βιώνοντας τα φαινόμενα (π.χ. στις φυσικές επιστήμες), ενώ με την καλλιέργεια της επικοινωνίας και των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων παράγουν καλλιτεχνικό έργο.

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού μετατρέπεται σε ρόλο συμπαραστάτη, που διαμορφώνει συνθήκες προβληματισμού και τα παιδιά μαθαίνουν να βρίσκουν λύσεις μέσα από την ερευνητική διαδικασία, την επίλυση προβλήματος και την ανακάλυψη.

Η ανάπτυξης της πιλοτικής εφαρμογής στηρίζεται σε τρεις πυλώνες στην:

·         Επιμόρφωση των εμπλεκόμενων στην Πιλοτική Εφαρμογή,

·         Πιλοτική Εφαρμογή των νέων Π.Σ. στη διδακτική πράξη,

·         Διαμορφωτική αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής των νέων Π.Σ.

Το Υποστηρικτικό υλικό έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του «Ψηφιακού Σχολείου» http://digitalschool-3.minedu.gov.gr/info/newps.php και περιλαμβάνει:

ü      Ωρολόγια Προγράμματα Δημοτικού & Γυμνασίου,

ü      Προγράμματα Σπουδών Νηπιαγωγείου, Δημοτικού &Γυμνασίου,

ü      Οδηγοί για τους εκπαιδευτικούς των αντίστοιχων μαθημάτων.

Η Περιφερειακή Διεύθυνση Π/θμιας και Δ/θμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Ελλάδας, ο Περιφερειακός Διευθυντής και όλα τα καθοδηγητικά και διοικητικά στελέχη θα αναλάβουν όλες εκείνες τις απαραίτητες πρωτοβουλίες προκειμένου η πιλοτική εφαρμογή των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών να εφαρμοστεί με βάση το σχεδιασμό έτσι ώστε τα συμπεράσματα που θα προκύψουν να λειτουργήσουν ανατροφοδοτικά στην οριστικοποίηση του περιεχομένου των ΝΠΣ.