Πόσο φτωχός είναι ο τόπος μας από πνευματικές δυνάμεις, φαίνεται όταν χάνονται άνθρωποι σαν τον Ντίνο Ψυχογιό, που έφυγε από κοντά μας πριν από 30 χρόνια.Εδώ το κενό είναι δυσαναπλήρωτο, κι αυτό λέγεται με όλη την καταθλιπτική βαρύτητα των λέξεων. Για την Ηλεία ο Ψυχογιός ήταν ένας αθόρυβος και ακούραστος δουλευτής, ερευνητής, συλλέκτης και δημιουργός. Τα «Ηλειακά» του, το τρίμηνο περιοδικό που έβγαζε και έγραφε μόνος του από το 1951, αποτελούν έργο ζωής και ανεκτίμητο θησαυρό για την ιστορία, τη γλώσσα, τη λαογραφία και τον πολιτισμό του τόπου μας. Είναι μοναδικό για τη σύγχρονη Ηλεία και γι’ αυτό πολύτιμο.
Δυστυχώς οι συνθήκες που επικρατούσαν μεταπολεμικά στον τόπο μας δεν ευνοούσαν την επιστημονική και πνευματική δουλειά. Έτσι ο Ψυχογιός πάλεψε μόνος του μέσα σε χιλιάδες δυσκολίες, χωρίς βοήθεια, χωρίς συμπαράσταση, αγνοημένος από τους «αρμόδιους», άγνωστων μεταξύ των συμπατριωτών του ως πνευματικός δημιουργός. Αυτός που θά’ πρεπε να έχει αμέριστο το ενδιαφέρον της Πολιτείας, να εργάζεται απερίσπαστος, απαλλαγμένος από το άγχος του επιούσιου γι’ αυτόν και την οικογένειά του, ήπιε ως το τέλος το πικρό ποτήρι που πίνουν στον τόπο μας όλοι οι ανυπόταχτοι άνθρωποι. Το ήπιε, αλλά νίκησε. Γιατί το έργο του μένει. Ένα έργο που αξίζει να διαβαστεί, να μελετηθεί. Ένα έργο – κλειδί για την ταυτότητα, αλλά και την πρόοδο αυτού του τόπου.
 |
| Ιστορικό ντοκουμέντο, εξήντα χρόνια πριν Ο διευθυντής του Δημόσιου Ταμείου Λεχαινών Ηλείας (η τότε Δ.Ο.Υ) Γεώργ. (;) Σάμιτας (όρθιος) και ο ταμίας Ντίνος Ψυχογιός (καθισμένος), ανάμεσα στα δισεκατομμύρια δραχμές.jpg |
ΝΤΙΝΟΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ
Χρονικό μιας
δημιουργικής ζωής
1915 Δεκέμβρης, 24. Γεννιέται στο Νιχώρι από τον Δημήτρη (Μήτσο) Ψυχογιό και τη Γιαννούλα Κιούφη, Νιχωρίτες.
1918
Πεθαίνει η μάνα του στην επιδημία της γρίπης. Ο πατέρας του παντρεύεται την Ελένη Παγκάκη, από το Νιχώρι, που τον ανάστησε. Αδέλφια: Ομογάλακτα: Θανάσης Κούτουλας, (μεγαλύτερος, υιοθετήθηκε απ’ τον Πέτρο Κούτουλα, που είχε παντρευτεί την αδελφή της μητέρας του). Ετεροθαλή: Σάββας, Γιούλα, Χρήστος.
1921-1934
Τελειώνει το δημοτικό σχολείο του Νιχωρίου, το ελληνικό του Βαρθολομιού, την πρώτη τάξη του Γυμνασίου της Αμαλιάδας και αποφοιτά από το Α΄ Γυμνάσιο της Πάτρας.
1934-1940
Δίνει εξετάσεις στη Γεωπονική Σχολή αλλά κόβεται γιατί έγραψε την έκθεση στη δημοτική. Ξαναδίνει και τα δύο επόμενα χρόνια, αλλά αποτυγχάνει για την ίδια αιτία. Στο διάστημα αυτό μένει στο Νιχώρι, όπου βοηθάει τον πατέρα του στις κτηνοτροφικές και γεωργικές ασχολίες του. Παράλληλα υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία. Διαβάζει και γράφει. Πρωτόλεια ποιήματά του δημοσιεύονται σε νεανικά περιοδικά των Αθηνών, στην εφημερίδα «Βωμός» της Ζακύνθου και άλλες τοπικές εφημερίδες. Εγκαθιστά στα χωράφια του πατέρα του αυτοσχέδιο μετεωρολογικό σταθμό και κάνει μετρήσεις για τις βροχές, τους ανέμους, την υγρασία, την ηλιοφάνεια κ.λ.π. της Ηλείας, που δημοσιεύει αργότερα στα « Ηλειακά» . Επίσης οργώνει με τα πόδια τον τόπο μελετώντας φυτά, τα ταξινομεί και τα ταυτίζει με την επιστημονική ονομασία τους. Αυτή η έρευνα και άλλες που ακολούθησαν, απέδωσαν αργότερα τη μελέτη του που δημοσιεύτηκε στα «Ηλειακά» με τίτλο «Η χλωρασιά της Ηλείας».
1940
Διορίζεται ταμειακός υπάλληλος στις Φιλιάτες, όπου κουβαλάει τα βιβλία του και συνεχίζει τη μελέτη , ενώ ταυτόχρονα ερευνά και διάφορα θέματα των Φιλιατών. Εκεί τον βρίσκει η κήρυξη του ελληνοαλβανικού πολέμου και βρίσκεται στο μέτωπο. Κατά τη διάρκεια του πολέμου κρατάει σημειώσεις και όταν αποστρατεύτηκε έγραψε ένα χρονικό του πολέμου ανέκδοτο.
 |
| Αποκάλυψη αρχαίου ταφικού πίθου κοντά στην παραλία του Κυλλήνιου κόλπου, στην περιοχή των Λεχαινών, τέλη δεκαετίας 1950 ή αρχές '60. Πίσω από το πιθάρι, με την τραγιάσκα, ο μαστρο-Νίκος Λαϊνάς (φωτ. αρχείο Ντ. Ψυ.jpg |
1941
Σεπτέμβρης, παντρεύεται με τη Διονυσία Κων. Μανιάτη. Μετά τον πόλεμο τοποθετείται στην Λευκάδα, αλλά αναγκάζεται να γυρίσει στο Νιχώρι εξαιτίας της πείνας και της έλλειψης κάθε μέσου για επιβίωση, εγκαταλείποντας τη θέση. Μένει και πάλι στο πατρικό του με τη γυναίκα του, κάνοντας τον αγρότη. Εκεί αποκτούν το πρώτο τους παιδί , αγόρι, που πεθαίνει σε ηλικία έξι μηνών από τροφική δηλητηρίαση. Ο θάνατος του πρώτου του παιδιού του στοιχίζει πολύ και γράφει ποιήματα για το θάνατό του. Εν τω μεταξύ γίνονται προσπάθειες επαναδιορισμού του, ενώ γεννιέται και το δεύτερο παιδί τους πρόωρα και το χάνουν και αυτό.
1944
Επαναδιορίζεται μαζί με άλλους, που είχαν εγκαταλείψει τις θέσεις τους, στο Δημόσιο Ταμείο Λεχαινών αυτή τη φορά, το οποίο για λόγους ασφαλείας λειτουργούσε τότε στην Αμαλιάδα. Εκεί γεννιέται το πρώτο από τα παιδία του που είναι στη ζωή, η Γιάννα. Στην Αμαλιάδα γνωρίζεται με το βιβλιοπώλη Τάβλα και δανείζεται βιβλία που μελετά, ενώ συνεχίζει όλ’ αυτά τα χρόνια τις προσωπικές του έρευνες και συγκεντρώνει πολύτιμο υλικό, ιστορικό, αρχαιολογικό, λαογραφικό, γράφει αρθράκια σε τοπικές εφημερίδες και ποιήματα. Μετά την Κατοχή, το ’45, το Ταμείο Λεχαινών γυρίζει στην έδρα του και ο Ντίνος Ψυχογιός με την οικογένειά του εγκαθίσταται στα Λεχαινά μέχρι το 1962. Στα Λεχαινά γεννήθηκαν τα άλλα πέντε παιδιά του Ελένη, Δημήτρης, Πάνος, Χλόη και Φανή με διαφορά 1-1/2 χρόνο το ένα από το άλλο. Τα χρόνια των Λεχαινών που ήταν και η ακμή της νιότης του, ήταν τα πιο δημιουργικά γι’ αυτόν και στη δουλεία που ευσυνείδητα ασκούσε για βιοπορισμό χωρίς να είναι κα η ιδανική γι’ αυτόν, αλλά κυρίως στην έρευνα. Σ’ αυτά τα χρόνια μπόρεσε να δοθεί στο εσωτερικό πάθος για έρευνα που τον έκαιγε, διαβάζοντας, οργώνοντας με τα πόδια όλον τον κάμπο και μελετώντας κάθε χορτάρι και πέτρα, κάθε μοναστήρι και αρχείο, κάθε πόλη και χωριό.
1947
Στέλνει ανταποκρίσεις από τα Λεχαινά στην «Αυγή» Πύργου για τοπικα θέματα.
1950
Εκδίδει τη μελέτη «Ο Κώδικας της Παναγίας της Λεχαινίτισσας και τα Λεχαινά» με σχόλια ιστορικά, τοπωνυμικά, τοπογραφικά, γλωσσικά.
1951
Ιούνιος. Έρχεται το ωρίμασμα, γεννιέται ο καρπός όλης αυτής της πολύχρονης δουλείας. Εκδίδονται τα «Ηλειακά» στο τυπογραφείο Χρήστου Ταβλά και Νότη Φούφα, στην Αμαλιάδα. Τα «Ηλειακά» της α΄ περιόδου τυπώθηκαν σε τυπογραφεία του Πύργου (Φωτόπουλου), Πάτρας (Μαλεβίτη) και Λεχαινών (Αφών Α. Σκαλτσά). Η έκδοσή του συνεχίστηκε με έδρα τα Λεχαινά ως το 1962.
Με τον περιορισμένο μισθό χαμηλόβαθμου δημ. υπαλλήλου, με πολυμελή οικογένεια, μέσα στις αντίξοες συνθήκες της μεταπολεμικής και μάλιστα μετεμφυλικής εποχής, όταν πολλοί ( εργάτες και διανοούμενοι) αρχίζουν να φεύγουν για την ξενιτιά ή για την Αθήνα, ρίχνεται στην περιπέτεια της έκδοσης ενός περιοδικού μόνος. Με το υστέρημά του, χωρίς καμιά οικονομική βοήθεια βγάζει τα «Ηλειακά», τρίμηνο περιοδικό λαογραφικής-ιστορικής-γλωσσικής-αρχαιολογικής ύλης, που το γράφει ολόκληρο μόνος του, που από το πρώτο κιόλας τεύχος αποσπά τις επαινετικές και ενθαρρυντικές για τη συνέχισή του κριτικές από καθηγητές του κύρους του Φ. Κουκουλέκη και Στ. Κυριακίδη. Τον ίδιο καιρό, με χίλια- μύρια βάσανα και εκκλήσεις στους βιβλιοπώλες των Αθηνών για έκπτωση, προμηθεύεται σιγά-σιγά τα πρώτα βασικά βιβλία, απαραίτητα για την έρευνά του, που αποτελούν και τον πυρήνα της αρκετά σημαντικής σήμερα βιβλιοθήκης του. Παράλληλα προσπαθεί, στα πλαίσια των ενδιαφερόντων του, να δημιουργήσει μια πολιτιστική κίνηση στα Λεχαινά. Συμμετέχει σε κάθε κοινωνική δραστηρίοτητα και είναι σε κάθε επιτροπή σχετική με την παιδεία και τα πολιτιστικά. Προσπαθεί να πείσει τους ομογενείς Λεχαινίτες της Αμερικής να χτίσουν σχολείο στα Λεχαινά, οργανώνει εκδρομές.
1953
Απρίλης, 19. Οργανώνει γιορτή στο Γυμνάσιο Λεχαινών για τα 30χρονα από το θάνατο του Α. Καρκαβίτσα.
Μάης. Οργανώνει γιορτή στο Χλεμούτσι για τα 500 χρόνια από την Άλωση. Ξαφνική κακοκαιρία ματαιώνει τις περισσότερες εκδηλώσεις, όπως τη θεατρική παράσταση «Βασιλιάς Ανήλιαγος» που είχε ετοιμάσει με μαθητές του Γυμνασίου Λεχαινών.
1954
Φλεβάρης, 28. Διοργανώνει τον Α΄ διαγωνισμό Γιανιτσαρίστικου χορού στα Λεχαινά.
1956
Μάρτιος, 11. Ομιλία στον Πύργο για τον Πύρρωνα τον Εφεκτικό.
Β΄Διαγωνισμός Γιανιτσαρίστικου χορού στα Λεχαινά.
Γίνεται ενεργό μέλος της Εταιρείας Ελλήλων Λογοτεχνών, της Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών (με τον πρόεδρο και ιδρυτή της οποίας Φ. Κουκουλέ είχε για χρόνια θερμή και φιλική αλληλογραφία, όπου ο τελευταίος του έκανε καλόγουστες κριτικές για το έργο του, τον βοηθούσε και τον ενθάρρυνε να συνεχίσει- υπάρχει η αλληλογραφία), της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών. Αλληλογραφεί για θέματα επιστημονικά που τον απασχολούν με τους Γ. Μέγα, Στ. Κυριακίδη, Κώστα Τριανταφύλλου, Δ. Πετρόπουλο, Λίνο Πολίτη, Ν. Τωμαδάκη, Γ.Ζώρα κ.α. Ορίζεται ένα είδος επόπτη ή επιμελητή αρχαιοτήτων για την περιοχή (υπήρχε τότε ένας τέτοιος θεσμός) υπό την εποπτεία του Ν.Γιαλούρη, εφόρου αρχαιοτήτων της Ολυμπίας τότε, με τον οποίο και συνεργάζεται. Παράλληλα μ’ όλα αυτά δεν σταματά ούτε στιγμή την επιτόπια έρευνα και σε κάθε ευκαιρία αργίας ή διακοπών παίρνει μια γκλίτσα με σιδερένια αιχμή στο κάτω μέρος και την τραγιάσκα του και γυρίζει στα χωράφια, τα λαγκάδια και τα χωριά να μαζέψει υλικό απ’ τα στόματα των ηλικιωμένων, να διαβάσει τα μοναστηριακά αρχεία, να σκάψει για αρχαία, να μετρήσει, να φωτογραφήσει, να αποτυπώσει αρχαίες τοποθεσίες, κτίρια και λιμάνια μέχρι υποβρύχιες έρευνες είχε κάνει, να εντοπίσει βουλιαγμένες, χαμένες πόλεις και τοποθεσίες. Εν τω μεταξύ τα «Ηλειακά» συνεχίζουν τακτικά την έκδοσή τους, παρά τις τεράστιες οικονομικές δυσκολίες. Το περιοδικό αγοράζουν ελάχιστοι, κυρίως Δήμοι και Κοινότητες, που τους το στέλνει εξαιτίας της ιδιότητάς του σαν ταμειακού και διαβάζουν ακόμα πιο λίγοι. Μερικοί το επιστρέφουν ως απαράδεκτο. Οι συνεργάτες ελάχιστοι. Έτσι αναγκάζεται να το γράφει όλο μόνος του- το υλικό που έχει εξάλλου συγκεντρώσει είναι ανεξάντλητο- υπογράφοντας με πολλά ψευδώνυμα για να μην καταντάει κουραστικό.
1957
Γενάρης. Δημοσιεύει δυσμενείς κριτικές στα «Η.» για την ιστορία του Γ. Κορδάτου. Ματαίωση του διαγωνισμού του Γιανιτσαρίστικου χορού από αδιαφορία των χορευτών.
Αύγουστος, 7. Πεθαίνει στα Λεχαινά ο στενός του φίλος δάσκαλος Γ. Σέττας.
1958
Κάποιοι «καλοθελητές» προσπαθούν να τον μεταθέσουν. Η μετάθεση ματαιώνεται με την παρέμβαση του «γηραιού πολιτευτή της Ηλείας». Από το τχ. ΙΣΤ΄ τα «Η.» καθιερώνουν λογοτεχνικό τετρασέλιδο. Συνεργάζονται οι Τάκης Δόξας, Δημ. Αποστολόπουλος, Τ. Τρυφωνοπούλου, Γ. Κράγκαρης, Νίκος Εφύριος κ.α.
Συνεργάζονται στην « Μεγάλη Πελοποννησιακή Εγκυκλοπαίδεια»
1959
Συνεργάζεται με το γιατρό Βασίλη Δημησιάνο (δωρητή) για οργάνωση δημοτικής βιβλιοθήκης στα Λεχαινά. Ο Β.Δ. ενισχύει οικονομικά και τα «Η.». Ο Ν.Ψ. σχολιάζοντας την καθυστέρηση της έκδοσης των «Η.» την αποδίδει στην αδιαφορία των συνδρομητών.
Μάης, 10. Πεθαίνει στην Αθήνα ο Ντίνος Καρκαβίτσας. Κυκλοφορεί σε ανάτυπο τη μελέτη του «Πατριαρχικά σιγίλια της Μονής Βλαχέραινας Ηλείας».
1962
Σεπτέμβρης. Τα χρόνια όμως περνούν, τα έξι παιδιά του μεγαλώνουν και μια και «παίρνουν τα γράμματα» αποφασίζει με σπαραγμό ψυχής να εγκαταλείψει οικογενειακά τον αγαπημένο τόπο του και να ζητήσει μετάθεση στην Αθήνα για τις σπουδές των παιδιών, μια που τα οικονομικά του δεν του επιτρέπουν να συντηρεί παιδιά και στην Αθήνα και στα Λεχαινά ταυτόχρονα. Αυτός που ήταν πολέμιος της αστυφιλίας, που λάτρευε την Ηλεία και την αγροτική απλή ζωή, αναγκαζόταν να μπει στην πολύβουη και πολυθόρυβη πρωτεύουσα. Εκεί οι οικονομικές δυσκολίες μεγαλώνουν, οι σπουδές των παιδιών, τα νοίκια, η ζωή, οι μετακινήσεις θέλουν όλο και περισσότερα χρήματα. Αλλά δεν το βάζει κάτω.
1963
Με μια μικρή επιχορήγηση από την Αγροτική Τράπεζα με μορφή διαφήμισης, βγάζει με μεγάλη δυσκολία ένα τεύχος στην Αθήνα, αλλά είναι και το τελευταίο (ΚΒ΄) της α΄ περιόδου. Αναγκάζεται να διακόψει την έκδοση του περιοδικού ή μάλλον να την αναβάλει, όπως ελπίζει. Η έρευνα όμως δεν σταματάει. Στην Αθήνα του ανοίγεται άλλο πεδίο έρευνας. Οι βιβλιοθήκες και τα αρχεία. Όλες τις ελεύθερες ώρες του τις περνάει στις βιβλιοθήκες και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και κρατάει σημειώσεις. Παράλληλα συμμετέχει στις δραστηριότητες των εταιρειών από κοντά, επισκέπτεται καθηγητές και ειδικούς επιστήμονες και ανταλλάσει απόψεις, ζητάει βοήθεια για τα προβλήματα της έρευνας που τον απασχολούν. Δίνει διαλέξεις για το ηλειακό κοινό της Αθήνας, παρακολουθεί και ο ίδιος διαλέξεις, ομιλίες, εκθέσεις, ακόμη και πανεπιστημιακά μαθήματα που τον ενδιαφέρουν! Και γράφει συνέχεια! Γίνεται ο εμπνευστής και από τα πρώτα ιδρυτικά μέλη της «Εταιρείας Ηλειακών Σπουδών» μαζί με τους Γ. Ζώρα, Κ. Ηλιόπουλο, Γ. Κουρνούτο κ.α., και εκλέγεται γενικός γραμματέας της. Σ’ αυτήν προσπαθεί να συσπειρώσει όλους τους πνευματικούς ανθρώπους της Ηλείας που ζούν στην Αθήνα με σκοπό να προωθήσει την επιστημονική έρευνα για την Ηλεία και τη διάδοση των ιστορικών και αρχαιολογικών μνημείων και αρχείων της, με αναστηλώσεις, εκδόσεις κ.λ.π. Δεν βρίσκει όμως την ανταπόκριση που ονειρευόταν. Μετά τη δικτατορία, η εταιρεία ατόνησε.
1972
Εξαιτίας της αντιδικτατορικής δράσης του γιού του Δημήτρη, παίρνει δυσμενή μετάθεση για τα Χανιά μετά 30 χρόνια υπηρεσίας. Στην Κρήτη πηγαίνει μόνος, αφήνοντας την οικογένειά του στην Αθήνα. Ούτε και κει όμως αδράνησε. Έγινε ενεργό μέλος της κοινωνίας των Χανίων, μελέτησε την τοπική ιστορία, επισκέφτηκε τα μοναστήρια και τα αρχεία της, έκανε ομιλίες, έγραψε άρθρα κ. λ .π. Μετά τη μεταπολίτευση παίρνει μετάθεση για την Αθήνα .
1977
Απρίλης. Μετά από 13 χρόνια επανεκδίδονται τα « Ηλειακά» . Ο Ν.Ψ. ύστερα από 35 χρόνια ευσυνείδητης δουλειάς, γυρίζει συνταξιούχος στη γενέτειρά του, το Νιχώρι. Μ’ ένα δάνειο και το εφάπαξ, χτίζει ένα σπίτι, όπου κουβαλάει τα βιβλία, τις σημειώσεις του και ρίχνεται στη δουλεία. Εκτός από την πνευματική εργασία δημιουργεί στον κήπο του και αγροτικές δουλειές που τόσο αγαπάει και εφαρμόζει τις γεωπονικές του γνώσεις και το μεράκι του.
Χωρίς οικονομικές δυσκολίες πια, με το υλικό συγκεντρωμένο, ρίχνεται στη δουλειά. Τώρα τον Ψυχογιό τον τρώει άλλο σαράκι. Θέλει να γράψει το ιστορικό- λαογραφικό λεξικό της Ηλείας και δουλεύει εντατικά γι’ αυτό. Συγκεντρώνει τις λέξεις, τις γράφει σε δελτία, τις σχολιάζει, είναι η έννοια και το μεράκι του. Ανεβαίνει συχνά στην Αθήνα, ψάχνει στις βιβλιοθήκες, στα αρχεία. Ταυτόχρονα στο Νιχώρι και στα Λεχαινά συμμετέχει και πάλι στα τοπικά ζητήματα, δίνει διαλέξεις, συνεργάζεται με τους τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους. Αθλοθετεί βραβείο για τους τρεις καλύτερους μαθητές των τριών τάξεων του νεοσύστατου γυμνασίου Νεοχωρίου, για τη ίδρυση του οποίου έχει και ο ίδιος βοηθήσει.
1978-1981
Παίρνει μέρος με ανακοίνωση για τον Ηλειακό Γάμο στο Α΄ τοπικό Συνέδριο Ηλειακών Σπουδών που οργάνωσε η Εταιρεία Πελ/κών Σπουδών στον Πύργο και στην Αμαλιάδα. Παράλληλα κάνει με τη γυναίκα του ταξίδια- προσκυνήματα στο εξωτερικό, εκεί όπου άνθισε και άφησε τα ίχνη του ο Ελληνισμός- πρώτα στην Πόλη, στην Αλεξάνδρεια, Αίγυπτο ( «από ανατολών άρξασθε», έλεγε) στην Ιταλία της Αναγέννησης και δημοσιεύει στα «Ηλειακά» τις εντυπώσεις και τις σκέψεις που του προξένησαν.
1982
Γενάρης. Στο Νιχώρι εκδηλώνεται η αρρώστια που τον οδηγεί στο νοσοκομείο. Ενώ βρισκόταν στο νοσοκομείο, η Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία οργανώνει στις 15 Φλεβάρη εκδήλωση για να τιμήσει την προσφορά τριών επαρχιακών περιοδικών, μεταξύ αυτών και τα «Ηλειακά» (τα άλλα ήταν η «Ηπειρώτικη Εστία» και η «Κρητική Εστία»), για την προσφορά των οποίων και το έργο του εκδότη τους Ντ. Ψυχογιού μίλησε ο καθηγητής Δημ. Λουκάτος, πρόεδρος της Λαογραφικής Εταιρείας. Στην τιμητική αυτή εκδήλωση, την πρώτη επίσημη, ο ίδιος ο Ψυχογιός που δεν μπόρεσε να παραστεί, έστειλε ένα γραπτό ευχαριστήριο χαιρετισμό απ’ το νοσοκομείο που διαβάστηκε στη συγκέντρωση.
Αποχαιρετισμός σε έναν Ελληνα
<<Έχει κλείσει πολύ Ελλάδα μες στην ψυχή του ο εκδότης , για τούτο και την νιώθει να λαχταρίζει εντός του. ΜΕ την ικανοποίηση του ερευνητή , που πετυχαίνει τους σκοπούς του, μπορεί και ξεπερνάει τα πρόσκαιρα παράπονα του για τη «μόνιμα ριζωμένη και θάλλουσα στην Ηλεία αντιπνευματικότητα». Με τη χαρά που τον γιομίζει για το έργο που ετοιμάζει , το «Ιστορικό, λαογραφικό , αρχαιολογικό και γλωσσικό λεξικό της Ηλείας», καταφέρνει την πίκρα του για την «παραγνώριση, το αλληλοφάγωμα και πιο συχνά το αλλληλολιβάνισμα , που ισχύει ανάμεσα στους ζωντανούς». Και με την γνώση πως « ο άγιος στον τόπο του δοξολογιά δεν έχει» υπόσχεται πως θα συνεχίσει ακούραστος ως το τέλος με τον ίδιο νεανικό ενθουσιασμό που ξεκίνησε» γιατί έχει εμπιστοσύνη ότι «κάποτε θα έρθει η αναγνώριση και η δικαίωση . ‘Eστω και μετά θάνατον! »
Έστω …………
Στις 9 Σεπτεμβρίου 1982 ο Χάροντας κι ο Ντίνος Ψυχογιός εβγήκαν και παλέψανε σε μαρμαρένια αλώνια. Και στις 10 Σεπτεμβρίου η ειρηνική γη της Ηλείας τον δέχτηκε για πάντα. Ήταν μια μέρα απαλότατη, με γλυκιά φθινοπωρινή λιακάδα , με τους ανέμους καρωμένους μέσα στα ασκιά τους, με το Ιόνιο γαληνεμένο και με τη φύση στην καλή της ώρα. Κι άξαφνα, εκεί κατά το μεσημέρι, αναπάντεχα σκοτείνιασε ο ουρανός κι ένα περαστικό μπουρίνι αναστάτωσε με τις βροντές του και μούσκεψε το φρυγμένο χώμα.
Είναι πολλή βέβαια η απιστία στη ζωή μας, για να δώσουμε μια κάποια μεταφυσική ερμηνεία. Ωστόσο, το φυσικό αυτό φαινόμενο, πρόσθεσε στο τελευταίο μας αποχαιρετισμό το ιδιαίτερο εκείνο, που ο Ντίνος Ψυχογιός το δικαιούτο. >>
Nίκος Πολίτης (Καθημερινη 1982)
 |
| Ο Ντίνος Ψυχογιός (αριστερά) ξεναγεί στο κάστρο Χλεμούτσι τον λαογράφο, καθηγητή στο Πανμιο Ιωαννίνων Δημήτρη Λουκάτο (1958).jpg |
Ένα κείμενο του γιου του Δημήτρη Ψυχογιου …..
<<Όταν θα πήγαινα στη Γαλλία για σπουδές, ο πατέρας μας μου έδωσε έναν μπουκάλι ούζο και τους χαιρετισμούς του, να τα μεταφέρω σε κάποιον καθηγητή Πωλ Λεμέρλ, άγνωστο εντελώς σε μένα τότε. Προτίμησα να καταναλώσω το ούζο με τους φίλους στο Παρίσι και στον Ντίνο Ψυχογιό ανέφερα ότι παρά τα τηλεφωνήματά μου δεν τον βρήκα, πρέπει να έλειπε εκείνη την εποχή. Δύο χρόνια μετά, αναγκάστηκα να ζητήσω πολιτικό άσυλο στη Γαλλία· είχα τα «τυπικά προσόντα», δικτατορία είχαμε και διωκόμουν, όμως χρειαζόταν και έξωθεν υποστήριξη το αίτημά, χρειαζόταν μέσον δηλαδή για εξασφαλιστεί ότι δεν θα με απελάσουν, και μου συνέστησαν να καταφύγω στον άνθρωπο που είχε βοηθήσει και άλλους συμπατριώτες να τα βγάλουν πέρα, τον μακαρίτη καθηγητή Νίκο Σβορώνο, που ήταν πρόσφυγας και αυτός στη Γαλλία από την εποχή του εμφύλιου, διακεκριμένος επιστήμονας και μέλος του ΚΚΕ (εσωτερικού). Δεν τον ήξερα, ανέλαβε κάποια φίλη να του μιλήσει για μένα, μου έκλεισε ραντεβού, συναντηθήκαμε, συζητήσαμε, υποσχέθηκε να με βοηθήσει, καίτοι είχε πολλές ενστάσεις και για τις πολιτικές μου απόψεις και για τις πράξεις μου. Τελικά μου δόθηκε το πολιτικό άσυλο.
Χρόνια μετά, είχε πεθάνει ο Σβορώνος, συζητούσα με την φίλη (την ιστορικό Ματούλα Κουρουπού, σύζυγο του συνθέτη Γιώργου Κουρουπού) που με είχε συστήσει στον μακαρίτη και ήταν παρούσα στη συζήτηση, πόσο υποχρεωμένος του ήμουν που με είχε βοηθήσει και πόσο ανεκτικοί ήσαν στο Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας που δέχθηκαν να μεσολαβήσουν και ας ήμουν εγώ επικίνδυνος αριστεριστής και εκείνος του ΚΚΕ (εσ) – το ΚΚΓ αναγνώριζε μόνο το επίσημο ΚΚΕ. Διότι πίστευα πως κάποιοι από το πανίσχυρο ΚΚΓ ήσαν τα μέσα του Σβορώνου. Και μου είπε η φίλη «σιγά μην πήγε στο PCF [το ΚΚΓ δηλαδή]· στον φίλο του τον Πωλ Λεμέρλ πήγε, τον βυζαντινολόγο, που ήταν μοναχός στο τάγμα των Ιησουιτών· έχουν πολύ μεγάλη δύναμη αυτοί στη Γαλλία».
Μπορεί τα Ηλειακά να μη μου εξασφάλισαν την καραμέλα που λιγουρευόμουνα, θέλω να πιστεύω όμως ότι ο Λεμέρλ αναγνώρισε το όνομα και, αγνοώντας ότι είχε χάσει ένα μπουκάλι ούζο, υπήρξε θερμός στη συνηγορία του για μένα στα κατάλληλα ισχυρά πρόσωπα – και τα Ηλειακά με γλίτωσαν από την απέλαση. Αλλά ο Ντίνος Ψυχογιός είχε πεθάνει και δεν μπορούσα να του το πω, να νιώσει περήφανος.
ΠΗΓΕΣ Το αρθρο αυτό βασιστηκε σε δημοσιευματα του Διονυση Κραγκαρη στο περιοδικο ΔΙΑΛΟΓΟΣ και σε στοιχεια από την ιστοσελιδα http://deltio-kairou.blogspot.gr
Του Ανδρέα Μίγκου καθηγητή, Μελους του Δ.Σ του Οργανισμου Παιδείας του Δήμου Ανδραβίδας Κυλλήνης 
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου